Çeltik, kabuğu soyulmuş pirince verilen isimdir. Dünya genelinde birçok insanın ana gıdası olan pirinç, besin değeri açısından buğdaydan daha yüksek bir nişasta oranına sahiptir. Pirinç, gıda maddesi olarak önemli bir yere sahip olmasının yanı sıra, endüstride de geniş bir kullanım alanına sahiptir.

Çeltik, eski bir kültür bitkisidir ve tarih boyunca birçok medeniyet tarafından yetiştirilmiştir. Hindistan ve Çin'de yoğun olarak yetiştirildiği için bu bölgelerin kültürlerinde önemli bir yer tutar. Ayrıca, Uzakdoğu'nun bir parçası olan bu bölgelerde pirinç, halk arasında yaygın bir gıda maddesi olarak bilinir. Afrika'da da yabani pirinç çeşitleri bulunmaktadır. Pirinç, milattan önce üç bin yılında Güney Hindistan'dan Çin'e, milattan önce bin yıllarında Java'ya doğru yayılmıştır. Avrupa'ya ise milattan önce üç bin yılında girmiştir.

Pirinç, Amerika kıtasında kültüre girmesi on yedinci yüzyılın sonlarına kadar uzanır. Türkiye'ye ise yaklaşık beş yüz yıl önce geldiği düşünülüyor. Çeltik, su içerisinde yetişen ve kökleri suda olan tek zirai üründür. Tahıllar arasında suda yetişebilen tek tahıl çeşididir. Çeltiğin çimlenme evresi için minimum 12 santigrat derece sıcaklık gereklidir ve vejetasyon evresinde ise sıcaklığın yirmi ile otuz santigrat derece arasında olması önemlidir. Yetiştirme süreci boyunca sulama suyu sıcaklığının on beş santigrat derecenin üzerinde olması gerekir. Ayrıca, pirincin Türkiye ziraatı açısından önemli bir avantajı da tuzlu ve alkali alanlarda yetişebilmesi ve bu tip arazilerin ıslahında etkili olmasıdır.

Pirinç, gıda kaynağı olarak buğdaydan sonra Türkiye'de en önemli kültür bitkisidir. Çeltik, toprak seçimi konusunda seçici değildir. Su geçirgenliği fazla olmayan, dipte ve gıda maddelerince zengin topraklarda daha iyi yetiştiği görülür. Aynı yere üst üste sürekli olarak pirinç ekilirse verim düşer ve farklı otlar ile hastalıklarla uğraşmak zorlaşır. İki veya üç yıl arka arkaya pirinç ekildikten sonra o tarlaya farklı bitkilerden biri ekilmelidir. Özellikle baklagillerden bir bitki ekilirse daha iyi olur çünkü baklagil bitkileri azot bileşiklerini artırarak toprağı zenginleştirir. Tohumluk pirinçlerin sertifikalı olması, hastalıklardan ve yabancı otlardan arındırılmış olması gerekir.

Her metrekareye atılacak olan tohum sayısı 500-600 tane arasında değişmektedir. Tohumlar ekilmeden önce ön çimlendirme yapılabilir. En az iki gün suda bekletilen tohumlar, Türkiye'de mayıs ayının birinci haftasının sonunda ekilir. Ekim yaparken çeşitli yöntemler kullanılabilir: elle serpme, uçakla serpme ve fideleme yöntemleri. Çeltiğin toprağa ekildikten sonra üzerinin mil şeklinde örtülmesi gerekir. Yani toprağı bulandırmak ekim için önemli aşamalardan biridir. 5-6 gün sonra tekrar su verilmelidir.

Çeltiklerin büyümesi esnasında çeşitli yabancı otlar türeyebilir. Bu otları temizlemek, daha iyi verim elde edilmesini sağlar. Yabancı otlar temizlenmezse, daha fazla otun türemesine neden olur ve bu da salkım şeklinde yetişen pirincin daha az salkım oluşturmasına sebep olur. Çeltiklerin salkımları saman renginde olur ve hasat zamanı geldiğinde dikkatli bir şekilde toplanması gerekir. Erken hasat, pirincin tam olgunlaşmasını engeller ve verimi düşürür.

Pirincin depolanması da önemli bir süreçtir. Depolama esnasında nem oranının yüzde on dördün altında olması gerekir. Eğer depolama esnasında rutubet oranı yüzde on dördün üzerinde olursa pirinçlerin böceklenmesine sebep olur ve bu da mahsule zarar verir.

Çeltik pirinç, dünya genelinde birçok kültür ve coğrafyada önemli bir yere sahiptir. Türkiye'de de yaygın olarak yetiştirilen bu bitki, doğru koşullar sağlandığında yüksek verim ve kaliteli ürün elde edilmesini sağlar. Çeltik yetiştiriciliği, dikkatli bir planlama ve bakım gerektirir; ancak doğru uygulamalarla başarılı sonuçlar elde etmek mümkündür.